Türkiye Ziraat Odaları Birliği (TZOB) Genel Başkanı Şemsi Bayraktar, Ramazan’ın son günlerinde, üretici ve market fiyat farkının 5,3 kata kadar ulaştığına dikkati çekti.
“Kuru incirin 5,3 kat, salatalığın 5,1 kat, elmanın 4,5 kat, maydanoz, kuru soğan ve nohudun 3,9 kat fazlaya tüketiciye satıldığını ifade eden Bayraktar, “Üreticide 13 lira olan kuru incir 68 lira 70 kuruşa, 59 kuruş olan salatalık 3 liraya, 1 lira 63 kuruş olan elma 7 lira 29 kuruşa, 50 kuruş olan maydanoz 1 lira 96 kuruşa, 60 kuruş olan kuru soğan 2 lira 32 kuruşa, 2 lira 89 kuruş olan nohut 11 lira 13 kuruşa satılmaktadır” diye konuştu.
Şemsi Bayraktar, yaptığı açıklamada, Türkiye Ziraat Odaları Birliği olarak üreticiden tüketiciye halkın tamamını yakından ilgilendiren gıda fiyatlarındaki değişimleri takip etmeye ve kamuoyunu doğru bilgilendirmeye devam ettiklerini vurguladı.
Bayraktar, marketlerde yüksek fiyatlarla karşılaşan tüketicilerin, fiyat artışından üreticileri sorumlu tuttuğunu belirtti. Bu yanlış algının önüne geçmek amacıyla üretici ve market fiyatlarını paylaştıklarını ifade eden Bayraktar, “Üreticilerimiz değil aracılar kazanıyor. Aracıların insaflı olmasını, üreticilerimizin emeğine saygı göstermesini bekliyoruz” diye konuştu.
Ramazan sonunda markette 21, üreticide 9 üründe fiyat artışı; markette 10, üreticide 8 üründe fiyat düşüşü olduğunu; markette 5, üreticide 11 üründe fiyatın değişmediğini bildiren Bayraktar, Ramazan sonunda fiyatı en fazla artan ürünün markette ve üreticide havuç; fiyatı en fazla düşen ürünün ise markette sivri biber ve üreticide kuru soğan olduğunu belirtti.
-Market fiyatlarındaki değişim-
Ramazanın son günlerinde, Ramazan öncesine kıyasla markette kuru fasulye, kuru üzüm, Antep fıstığı, zeytinyağı ve yeşil soğan fiyatında bir değişim meydana gelmezken, markette fiyat düşüşünün en fazla yüzde 58,48 ile sivri biberde görüldüğünü bildiren Bayraktar, şunları kaydetti:
“Sivri biberdeki fiyat düşüşünü yüzde 43,26 ile kuru soğan, yüzde 38,61 ile patates, yüzde 34,16 ile salatalık, yüzde 25,43 ile kabak izledi.
Markette en fazla fiyat artışı ise yüzde 52,36 ile havuçta yaşandı. Havuçtaki fiyat artışını yüzde 12,87 ile yumurta, yüzde 10,62 ile elma, yüzde 8,82 ile kuru kayısı, yüzde 8,31 ile mısırözü yağı, yüzde 7,85 ile kuru incir, yüzde 7,74 ile ayçiçek yağı, yüzde 6,73 ile pirinç takip etti.”
-Üretici fiyatlarındaki değişim-
Ramazanın son günlerinde, Ramazan öncesine kıyasla üreticide, maydanoz, yeşil soğan, elma, kuru fasulye, nohut, kırmızı mercimek, yeşil mercimek, pirinç, kuru incir, zeytinyağı ve süt fiyatında değişim yaşanmadığını, yüzde 75,26 azalmayla fiyatı en fazla düşen ürünün kuru soğan olduğunu belirten Bayraktar, şu bilgileri verdi:
“Kuru soğandaki fiyat düşüşünü yüzde 67,20 ile sivri biber, yüzde 63,05 ile patates, yüzde 58,53 ile salatalık, yüzde 21,75 ile kabak, yüzde 18,92 ile domates, yüzde 5,13 ile limon, yüzde 4,21 ile marul izledi.
Üreticide en fazla fiyat artışı yüzde 70,73 ile havuçta görüldü. Havuçtaki fiyat artışını yüzde 36,85 ile patlıcan, yüzde 36,36 ile kuru kayısı, yüzde 20 ile fındık, yüzde 11,47 ile yumurta, yüzde 9,99 ile Antep fıstığı, yüzde 3,37, yüzde 3,09 ile kuru üzüm, yüzde 2,42 ile kuzu eti takip etti.”
-Fiyat değişimlerinin nedenleri-
Ramazanın son günlerinde fiyatı en fazla düşen ürünün kuru soğan olduğunu belirten Bayraktar, “Patates ve soğan hasadının yoğunlaşması, lokantaların, otellerin kapalı olması ile sokağa çıkma kısıtlaması nedeniyle talepteki daralma ve ihracat kısıtlamaları fiyatlarda düşüşe neden olmuştur” diye konuştu.
Soğan fiyatlarındaki düşüşün üreticiyi tedirgin ettiğini ifade eden Bayraktar, “Soğan fiyatları, fiyat alınan illerin ortalamasına bakıldığında 60 kuruştur. Adana’da 30-40 kuruşa kadar düşen ürün, bu fiyatlara rağmen alıcı bulunamadığı için tarlada beklemektedir. Soğanda ihracatın biran evvel açılması gerekmektedir” diye konuştu.
Bayraktar fiyat değişimleri hakkında şu bilgileri verdi:
“Kuru soğan ve patatesin yanı sıra sivri biber, salatalık, kabak, domates ve marulda da fiyat düşüşleri yaşanmıştır. Artan hava sıcaklıkları ile birlikte hasat edilen ürün miktarının artması ve koronavirüsle mücadele kapsamında uygulanan sokağa çıkma kısıtlaması fiyat düşüşünde etkili olmuştur.
İhracata getirilen yasak limonda fiyat düşüşüne yol açmıştır.
Bu süreçte fiyatı en fazla artan ürün havuç olmuştur. Havuçta artık sezon sonuna gelinmesi artışta etkili olurken patlıcanda yeni ürünün henüz çıkmaması fiyat artışına yol açmıştır.
Kuru kayısıda meydana gelen don, fındıkta eldeki ürünün azalması, Antep fıstığında düşük rekolte, kuru üzümde ise dolar kurundaki yükselme ile ihracatta yaşanan artış fiyatların yükselmesinde etkili olmuştur.
Dana eti ve kuzu etinde artan üretim maliyetleri fiyata yansımıştır.”
Seçilmiş ürünlerde 21 Mayıs 2020 tarihi itibarıyla ortalama üretici, hal, pazar ve market fiyatları ve fiyat farkları:
| Ürünler | Üretici | Hal | Pazar | Market | Hal/Üretici | Pazar/Üretici | Market/Üretici |
| Fiyatı (TL/Kg) | Fiyatı (TL/Kg) | Fiyatı (TL/Kg) | Fiyatı (TL/Kg) | Fiyat Farkı (Yüzde) | Fiyat Farkı (Yüzde) | Fiyat Farkı (Yüzde) | |
| Kuru incir | 13,00 | – | 53,33 | 68,70 | – | 310,26 | 428,46 |
| Salatalık | 0,59 | 1,23 | 2,50 | 3,00 | 109,36 | 325,53 | 410,92 |
| Elma | 1,63 | 4,10 | 5,30 | 7,29 | 151,53 | 225,15 | 347,44 |
| Maydanoz (adet) | 0,50 | 0,76 | 1,20 | 1,96 | 52,00 | 140,00 | 291,33 |
| Kuru soğan | 0,60 | 0,96 | 1,80 | 2,32 | 60,42 | 200,00 | 286,02 |
| Nohut | 2,89 | 5,00 | 9,83 | 11,13 | 73,01 | 240,25 | 285,12 |
| Kabak | 1,08 | 1,90 | 3,29 | 3,96 | 75,52 | 204,08 | 266,18 |
| Sivri Biber | 1,03 | 1,99 | 3,42 | 3,69 | 94,15 | 233,17 | 259,67 |
| Süt (litre) | 2,12 | – | – | 7,43 | – | – | 250,47 |
| Yeşil mercimek | 2,95 | 7,00 | 8,67 | 9,98 | 137,29 | 193,79 | 238,21 |
| Patates | 0,84 | 1,35 | 2,20 | 2,67 | 61,19 | 162,69 | 219,27 |
| Marul (adet) | 1,14 | 1,54 | 2,30 | 3,54 | 35,38 | 102,20 | 210,99 |
| Kırmızı mercimek | 3,29 | 8,00 | 9,50 | 9,79 | 143,16 | 188,75 | 197,53 |
| Kuru kayısı | 15,00 | – | 36,67 | 43,98 | – | 144,44 | 193,17 |
| Yeşil soğan (kg) | 2,17 | 3,13 | 4,17 | 5,98 | 44,23 | 92,31 | 175,77 |
| Limon | 3,64 | 5,10 | 7,00 | 9,70 | 40,24 | 92,48 | 166,73 |
| Domates | 2,00 | 2,89 | 4,17 | 5,23 | 44,50 | 108,33 | 161,50 |
| Havuç | 1,75 | 2,36 | 3,38 | 4,48 | 34,86 | 92,86 | 155,96 |
| Patlıcan | 1,94 | 2,79 | 3,75 | 4,62 | 43,57 | 92,97 | 137,82 |
| Antep fıstığı | 55,05 | – | 110,00 | 126,46 | – | 99,82 | 129,72 |
| Zeytinyağı | 16,00 | – | 35,92 | – | – | 124,48 | |
| Karpuz | 2,10 | 2,76 | 3,50 | 4,66 | 31,43 | 66,67 | 122,00 |
| Kuru fasulye | 6,10 | 12,00 | 14,00 | 12,96 | 96,72 | 129,51 | 112,46 |
| Kuru üzüm | 10,00 | – | 20,33 | 21,10 | – | 103,33 | 111,00 |
| Çilek | 7,00 | 9,30 | 9,75 | 14,31 | 32,86 | 39,29 | 104,36 |
| Fındık (iç) | 48,00 | – | 65,00 | 89,85 | – | 35,42 | 87,19 |
| Pirinç | 4,80 | 6,75 | 8,00 | 8,89 | 40,63 | 66,67 | 85,30 |
| Kuzu eti | 48,20 | – | – | 77,37 | – | – | 60,52 |
| Dana eti | 37,46 | – | – | 59,63 | – | – | 59,18 |
| Yumurta | 0,42 | – | 0,75 | 0,64 | – | 79,43 | 53,91 |
| Beyaz peynir (kg) | 31,91 | ||||||
| Kaşar peyniri (kg) | 44,90 | ||||||
| Yoğurt (kg) | 8,74 | ||||||
| Tereyağ (kg) | 59,57 | ||||||
| Mısırözü yağı | – | – | – | 14,41 | – | – | – |
| Ayçiçek yağı | – | – | – | 12,88 | – | – | – |
| Tavuk eti | – | – | – | 14,50 | – | – | – |
| Toz şeker | – | – | – | 5,97 | – | – | – |
Not: Hal, pazar ve market verileri Ankara, İzmir, İstanbul, Mersin, Antalya ve Bursaillerinden derlenen ortalama fiyatlardır. Üretici fiyatları ise ürünlere göre önemli üretim merkezlerinden derlenmektedir. Pirinç (Osmancık), kuru fasulye, nohut, kırmızı ve yeşil mercimek için belirtilen hal fiyatları toptan satış fiyatlarıdır. Dana eti, kuzu eti, Antep fıstığı ve fındık fiyatı serbest piyasa fiyatıdır.
Seçilmiş ürünlerde Ramazan sonu fiyatlar ve değişim oranları:
| Market | 17 Nisan 2020 | 21 Mayıs 2020 | 21 Mayıs 2020/17 Nisan 2020 |
| Ürünler | Ramazan Öncesi Market Fiyatı (TL/Kg) | Ramazan Sonu Market Fiyatı (TL/Kg) | Ramazan Öncesine Göre Değişim(Yüzde) |
| Havuç | 2,94 | 4,48 | 52,36 |
| Yumurta | 0,57 | 0,64 | 12,87 |
| Elma | 6,59 | 7,29 | 10,62 |
| Kuru kayısı | 40,41 | 43,98 | 8,82 |
| Mısırözü yağı | 13,30 | 14,41 | 8,31 |
| Kuru incir | 63,70 | 68,70 | 7,85 |
| Ayçiçek yağı | 11,95 | 12,88 | 7,74 |
| Pirinç | 8,33 | 8,89 | 6,73 |
| Yeşil mercimek | 9,41 | 9,98 | 6,02 |
| Tereyağ | 56,82 | 59,57 | 4,84 |
| Yoğurt | 8,39 | 8,74 | 4,11 |
| Fındık (iç) | 86,35 | 89,85 | 4,05 |
| Kuzu eti | 74,81 | 77,37 | 3,42 |
| Kırmızı mercimek | 9,47 | 9,79 | 3,37 |
| Dana eti | 58,14 | 59,63 | 2,56 |
| Tavuk eti | 14,17 | 14,50 | 2,35 |
| Toz şeker | 5,86 | 5,97 | 1,82 |
| Nohut | 10,95 | 11,13 | 1,61 |
| Süt (litre) | 7,34 | 7,43 | 1,23 |
| Kaşar peyniri | 44,50 | 44,90 | 0,91 |
| Beyaz peynir | 31,88 | 31,91 | 0,08 |
| Kuru fasulye | 12,96 | 12,96 | 0,00 |
| Kuru üzüm | 21,10 | 21,10 | 0,00 |
| Antep fıstığı | 126,46 | 126,46 | 0,00 |
| Zeytinyağı | 35,92 | 35,92 | 0,00 |
| Yeşil soğan (kg) | 5,98 | 5,98 | 0,00 |
| Maydanoz (adet) | 1,98 | 1,96 | -1,18 |
| Limon | 9,94 | 9,70 | -2,41 |
| Patlıcan | 4,83 | 4,62 | -4,31 |
| Marul (adet) | 3,70 | 3,54 | -4,39 |
| Domates | 5,72 | 5,23 | -8,63 |
| Kabak | 5,32 | 3,96 | -25,43 |
| Salatalık | 4,56 | 3,00 | -34,16 |
| Patates | 4,36 | 2,67 | -38,61 |
| Kuru soğan | 4,08 | 2,32 | -43,26 |
| Sivri Biber | 8,88 | 3,69 | -58,48 |
Seçilmiş ürünlerde Ramazan sonu fiyatlar ve değişim oranları:
| Üretici | 17 Nisan 2020 | 21 Mayıs 2020 | 21 Mayıs 2020/17 Nisan 2020 |
| Ürünler | Ramazan Öncesi Üretici Fiyatı (TL/Kg) | Ramazan Sonu Üretici Fiyatı (TL/Kg) | Ramazan Öncesine Göre Değişim(Yüzde) |
| Havuç | 1,03 | 1,75 | 70,73 |
| Patlıcan | 1,42 | 1,94 | 36,85 |
| Kuru kayısı | 11,00 | 15,00 | 36,36 |
| Fındık (iç) | 40,00 | 48,00 | 20,00 |
| Yumurta | 0,38 | 0,42 | 11,47 |
| Antep fıstığı | 50,05 | 55,05 | 9,99 |
| Dana eti | 36,24 | 37,46 | 3,37 |
| Kuru üzüm | 9,70 | 10,00 | 3,09 |
| Kuzu eti | 47,06 | 48,20 | 2,42 |
| Maydanoz (adet) | 0,50 | 0,50 | 0,00 |
| Yeşil soğan (kg) | 2,17 | 2,17 | 0,00 |
| Elma | 1,63 | 1,63 | 0,00 |
| Kuru fasulye | 6,10 | 6,10 | 0,00 |
| Nohut | 2,89 | 2,89 | 0,00 |
| Kırmızı mercimek | 3,29 | 3,29 | 0,00 |
| Yeşil mercimek | 2,95 | 2,95 | 0,00 |
| Pirinç | 4,80 | 4,80 | 0,00 |
| Kuru incir | 13,00 | 13,00 | 0,00 |
| Zeytinyağı | 16,00 | 16,00 | 0,00 |
| Süt (litre) | 2,12 | 2,12 | 0,00 |
| Marul (adet) | 1,19 | 1,14 | -4,21 |
| Limon | 3,83 | 3,64 | -5,13 |
| Domates | 2,47 | 2,00 | -18,92 |
| Kabak | 1,38 | 1,08 | -21,75 |
| Salatalık | 1,42 | 0,59 | -58,53 |
| Patates | 2,27 | 0,84 | -63,05 |
| Sivri Biber | 3,13 | 1,03 | -67,20 |
| Kuru soğan | 2,43 | 0,60 | -75,26 |
