Çölyak Hastalığı Nedir?

Çölyak hastalığı (Gluten Enteropatisi), bağırsaklardaki sindirimi sağlayan villus (tüysü oluşumlar) denilen yapıların bozulmasına sebep olan ve bu sebeple yiyeceklerdeki besin ögelerinin emilimini engelleyen ve ince bağırsakta hasarlar oluşturan allerjik sindirim sistemi hastalığıdır. Bu hasara buğday, arpa, çavdar, yulaf gibi tahılların içerisinde bulunan “gluten” isimli bir protein neden olmaktadır. Hastalığın farkına varılması, tanınması ve uygun tedavi ile birlikte diyet danışmanlığı hizmeti alınması çok önemlidir.

Çölyak hastalığı genetik bir hastalıktır. Vücutta bağışıklık sistemini tetikleyen çevresel ve genetik faktörlerin birlikte rol oynaması sonucunda yaşamın herhangi bir bölümünde ortaya çıkabilmektedir. Hastalık, bir ameliyat veya doğum sonrasında, gebelik sürecinde, virüs kaynaklı enfeksiyon ya da şiddetli duygusal stresin ardından tetiklenebildiği gibi direkt çölyak hastalığı tablosuyla da ortaya çıkabilir. Çölyak hastalığının ortaya çıkmasında etkiye sahip çevresel faktörler ve bu faktörlere karşı alınabilecek tedbirler arasında anne sütünün teşviki ve aşırı-gereksiz antibiyotik kullanımından kaçınmak yer almaktadır.

Çölyak Hastalığının Belirtileri Nelerdir?

Çocuklarda görülen belirtiler; karın ağrısı, karında şişlik, ishal, huzursuzluk, iştahsızlık, enfeksiyonlarda artış, gelişme geriliği, kusma, yaşa göre zayıflık ve boy uzamasında yavaşlamadır.

Yetişkinlerde görülen belirtiler; karın bölgesinde öne doğru şişkinlik, yaşa göre zayıflık, kas zayıflığı, kansızlık, dışkıda anormallik ve dışkılama ihtiyacının artması, ishal, kusma, halsizlik, nedeni bilinmeyen karaciğer hastalıkları, ağız içinde oluşan yaralar, iştahsızlık, gaz şikayetleri, eklem ve kemik ağrıları, sinirlilik, ciltte kaşıntılı döküntülerdir.

Nasıl Teşhis Edilir?

Çölyak hastalığına kan testleri ile ön teşhis, ince bağırsak biyopsisi ile ise kesin teşhis yapılmaktadır.

Nasıl Tedavi Edilir?

Çölyak hastalığının tek tedavisi ömür boyu glutensiz diyettir. İçerisinde buğday, arpa, çavdar ve yulaf bulunan bütün besinler hastaların beslenmesinden çıkarılır.

Çölyak hastalığında tüketilen özel glutensiz gıda ürünleri mevcuttur. Bu özel gıdaları satın alabilmeleri için çölyak hastalarına ekonomik olarak devlet desteği yapılmaktadır.

Çölyak hastalığının tanısının gecikmesi ile birlikte ölüme kadar varabilen çeşitli hastalıklar meydana gelebilmektedir. Bu yüzden erken teşhis ve tedavi önemlidir. Çölyak teşhis edilene kadar hastalık, teşhis edildikten sonra bir yaşam biçimidir diyorum ve bu vesileyle herkese sağlıklı günler diliyorum.

Uzm.Dr.Levent SAĞLAM

Sivas Halk Sağlığı Müdürü